بسم الله الرحمن الرحیم

 پرواز شماره 34

چندی قبل نامه‌‌‌ای به دستم رسید. نامه‌ای از سوی یکی از بهترین دوستان دوران دانشجویی‌ام که چند سال قبل پس از اتمام تحصیلات به همراه خانواده‌ی خود عازم کشور فرانسه شده و در آنجا ساکن گشته بود.

خیلی خوشحال شدم و به وجد آمدم چرا که مدتها بود او را ندیده بودم و از او خبری نداشتم. خوشحالیم زمانی به حد اعلای خود رسید که هنگام مطالعه‌ی نامه به این جمله رسیدم: «عبدالله عزیز؛ به همراه این نامه یک دعوتنامه و بلیط رفت و برگشت  به فرانسه و اجازه‌ی اقامت دو هفته‌ای تو در این کشور را می‌فرستم و امیدوارم که دیگر هیچ بهانه‌ای نیاوری و در این فرصت کار‌های خود را انجام داده و در موعد مقرر تو را در پاریس ملاقات نمایم و ... ».  راستش را بخواهید اول شوکّه شدم و گمان کردم که خواب دیده‌ام ولی وقتی به خود آمدم شدیداً به شعف آمده و در پوست خود نمی‌گنجیدم. باور نمی‌‌کردم؛ من که تا آن زمان به هیچ کشور خارجی سفر نکرده بودم الان در مقابلم بلیط رفت و برگشت هواپیمای پاریس  و اجازه‌ی اقامت دو هفته‌ای در آنجا بود.

خلاصه درد سرتان ندهم به سرعت همه‌ی کار‌هایم را کرده و به همه‌ی آنهایی که می‌بایست پُز سفر فرانسه‌ام را بدهم خبر این مسافرت را داده و روز موعود در فرودگاه حاضر شدم. بعد از مدتی انتظار صدای بلندگو بلند شد و از مسافران پرواز شماره‌ی 34  برای سوار شدن به هواپیما دعوت نمود عده‌ی زیادی از جا بلند شدند. افراد مختلف با تیپ‌های متفاوت،‌ عده‌ای با ظاهری ساده و عده‌ای دیگر با ظاهری کاملاً متناسب! با شهر پاریس، کاملاً اتو کشیده، مانتوهای رنگین و کوتاه، موهای از پشت سر بسته‌ی آقایان، آرایش‌های غلیظ خانم‌ها، دخترکان 10-9  ساله‌ی کاملاً بی حجاب و بعضاً با آستین‌های نیمه رکابی و... .

سعی کردم خودم را از تک و تا نیانداخته و به اصطلاح از آنها کم نیاورم و به گونه‌ای رفتار کنم که کسی متوجه نشود که من تا آن زمان حتی سوار هواپیما نیز نشده‌ام چه رسد به سفر  پاریس.

درد سرتان ندهم بالاخره سوار هواپیما شده و برای آنکه خطایی نکنم و با آداب داخل هواپیما بیشتر آشنا شوم تمام توجهم به رفتار دیگران بود. خلاصه آن هم به گونه‌ای آبرومندانه! به خیر گذشت. کلیه‌ی آداب پرواز رعایت شد کمربندها بسته شد توضیحات مهمان‌داران ارائه شد و هواپیما از زمین کنده شد. شانس خوبی آورده بودم و جای من در کنار پنجره‌ی هواپیما بود، عظمت شهر تهران و ... .

در این هنگام یک نفر که ظاهراً او هم مثل من تازه وارد و ناشی بود [و بعداً  که کنارم نشست فهمیدم که یک جانباز شیمیایی است و برای درمان به فرانسه می‌رود] گفت:‌ «برای سلامتی امام زمان(علیه السلام)  بلند صلوات بفرست»؛ امّا ظاهراً مشتری آن‌چنانه‌ای نداشت و تک و توک صدای صلوات ضعیفی از اطراف بلند شد! من هم که دیدم اوضاع پَس است!؛ آرام توی دلم صلواتی فرستادم! راستش را بخواهید خجالت می‌کشیدم و ... .

عده‌ای از مسافران، آن مرد را با نگاه‌های خاص خود اندکی نوازش داده و ...  هنوز صدای خلبان که می‌گفت: «مسافران محترم اکنون از خاک جمهوری اسلامی ایران خارج گشته و وارد کشور ترکیه شده‌ایم» تمام نشده بود که بعضی‌ها که ظاهراً خیلی عجله داشتند روسری‌های خود را برداشته و روی شانه‌های خود انداختند!.

بگذریم عده‌ای در قسمت‌های عالی‌تر و به اصطلاح «لژ نشین»‌ هواپیما جا داشتند عده‌ای نزدیک موتورها و ... جوانان دختر و پسر مشغول بگو و بخند‌ با یکدیگر بودند، عده‌ای از پسر‌ها در حال تغذیه‌ی چشمان خود از مناظر! درون هواپیما! بوده و برخی از دختران به بهانه‌های مختلف در میان صندلی‌ها قدم می‌زدند. خلاصه همه در حال خود بودند. مدتی نگذشته بود که ناگهان هواپیما تکان شدیدی خورد؛ همهمه و اضطراب بر همه مستولی شد. چشمها خیره گشته و قلب‌ها به تپش افتاد. همان فردی که هنگام بلند شدن از زمین از مردم درخواست صلوات نموده بود مجدداً گفت:‌ برای سلامتی خود و خانواده‌تان صلوات،‌ این بار عده‌ی زیادی! صلوات فرستادند و مجدداً نفس‌ها در سینه حبس شد.

صدای بلندگو بلند شد و خلبان گفت:‌ مسافران محترم نگران نباشید مشکلی جزیی پیدا شده‌ بود که مرتفع گردید و جای هیچ نگرانی نیست. پس از مدتی همهمه و گفتگو در این خصوص و اطمینان از رفع خطر مجدداً بگو و بخند‌ها آغاز گشته و گفتگوهای طنّازانه‌ی دخترکان و پسرکان با نشاط! و ایما و اشاره‌ها و چشمک‌ها و ... آغاز شد.

مدتی طولانی نگذشته بود که مجدداً تکانهای شدیدی رخ داد، این دفعه افراد بیشتری به صدا در آمدند؛ و حتی برخی «یا ابا الفضل» می‌گفتند! و باز هم صلوات و...  تکانها شدیدتر شد، صدای بلندگو بلند شد و خلبان از مسافران خواست خونسردی خود را حفظ نموده و به دستورات مهمان‌داران توجه نمایند،‌ کمربند‌ها مجدداً بسته شد. مهمان‌داران با حالتی مضطرب و پریشان شروع به آرام کردن مسافران کردند و ...

که ناگهان یک‌باره هواپیما رو به سقوط نهاده و بند دل همه پاره شد آری هواپیما در حال سقوط بود و به سرعت رو به پایین در حرکت بود.

در یک لحظه به خود آمدم دنیا در مقابل چشمم تیره و تار شد، باور نمی‌کردم که در این سن و سال! به سرعت به سوی مرگ در حال حرکت باشم. به خوبی معلوم بود که چند دقیقه‌ی بعد چه اتفاقی می‌افتد مات و مبهوت مانده بودم.

 به یک‌باره همه چیز تغییر نمود! دیگر از آن خنده‌های مستانه، نگاه‌های هوس آلود، کبر و نخوت ثروتمندان، طنازی‌های دخترکان، بگو و بخندهای مهمان‌داران زن و مرد با هم و ... خبری نبود.

همه‌ی چهره‌ها را وحشت فرا گرفته بود؛ دیگر فرقی بین فقیر و غنی نبود، پزشک و مهندس و جوان و پیر و ... همه و همه در برابر مرگ یکسان بودند. لژ نشین‌های هواپیما با دیگران فرقی نداشتند، دیگر از ثروت و قدرت کسی کاری برنمی‌آمد. دیگر، پارتی و آشنایی با خلبان و کمک خلبان و ... به کار کسی نمی‌آمد. دیگر اگر کسی ذکر صلوات می‌خواست نه تنها مورد تمسخر و استهزاء کسی قرار نمی‌گرفت بلکه همه با صدای بلند به او لبیک گفته و او را اجابت می‌کردند. دیگر از سخنان لغو و بیهوده خبری نبود. ذکر همه‌ی مسافران "یا الله، یااباالفضل، یا زهرا، یااباعبدالله و ... " بود.

امید همه تنها و تنها به خدا بود و دیگر جز خدا چیزی دیده نمی‌شد. اگر کسی خدا را صدا می‌کرد از روی اخلاص بود دیگر ریا و خودنمایی جایی نداشت،‌ زیبا بر زشت و غنی بر فقیر هیچ برتری نداشت.

همه کاملاً تسلیم گشته و مرگ را با همه‌ی وجود باور نموده بودند،‌ دیگر تردیدی در مورد مهمترین واقعیت زندگی «یعنی مرگ» در دل کسی نبود. دیگر آن چیزی که همیشه از اندیشیدن به آن در هراس بوده و سعی می‌کردیم به آن فکر نکنیم از مقابل چشمانمان دور نمی‌شد.همه مرگ را می‌دیدند و به سرعت به سوی آن روان بودند.

لحظات به سرعت سپری می‌شد و هر چه بیشتر می‌گذشت امید همه کمتر و کم رنگ‌تر می‌شد. صدای «خدایا! غلط کردم» و «توبه» خیلی‌ها بلند بود. عده‌ای ذکر شهادتین سر داده و بلند «اَشهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلّا اللهُ» می‌گفتند، دیگر کسی از گفتن ذکر صلوات و دیگر ذکر‌ها خجالت نمی‌کشید بلکه حتی سعی می‌کرد بلند‌تر از دیگران! ذکر بگوید. دیگر کسی به فکر پاریس و لذت بردن از مناظر و دیگر لذایذ آن نبود.

و در این واهمه و محشری که برپا بود، من مات و مبهوت و حیران نظاره‌گر اعمال و رفتار دیگران بودم که ناگهان گویا دیگر هیچ صدایی نمی‌شنیدم. در خود فرو رفتم به لحظاتی بعد و پس از آن اندیشیدم؛ به راستی چه می‌شود آیا زندگیم در همین جا خاتمه می‌یابد؟ پس از مرگ چه چیزی انتظار مرا می‌کشد؟ گذشته‌ی خود را به سرعت نظاره و مرور کردم، آیا بنده‌ی خوبی برای او بوده‌ام؟ آیا گناهان و ناسپاسی‌هایم مرا گرفتار خواهد ساخت؟ آیا الآن می‌توانم توبه کنم؟‌ آیا توبه‌ی اکنون ثمر و فایده‌ای دارد؟‌ آیا خداوند مرا خواهد بخشید؟ و آیا ... .

با خود اندیشیدم: به راستی مگر این حادثه در زندگی تک‌تک ما انسان‌ها همیشه در حال تکرار نبوده و  مگر هر روز که از عمرمان می‌‌‌‌‌‌گذشت و هر نفسی که می‌کشیدیم گامی به سوی مرگ نزدیک‌تر نمی‌شدیم؟ مگر معصوم (ع) نفرموده بود:

اَنفاسُ المَرءِ‌ خُطاهُ‌ اِلی اَجَلِهِ

« نفسهای انسان، گام‌های او به سوی مرگ است.»

پس چرا تا کنون این گونه به مرگ نیاندیشیده بودم؟! مرگی که تا این مقدار به من نزدیک بود،‌ مرگی که رهایی از آن برای هیچ احدی میسر نبوده و نیست،‌ مرگی که در وجود آن و در رسیدن آن تردیدی نیست. ولی برخورد ما با آن مانند برخورد افراد شاکّ و مردّد بوده ‌است. همان‌که هیچ‌گاه نخواستیم به شکل جدی به آن فکر کنیم و هر وقت که می‌شنیدیم: «یاد مرگ سازنده است»‌ و می‌شنیدیم:

اُذکُروا هادِمَ لَذّاتِکُم

« به یاد آورید از بین برنده‌ی لذات‌هایتان را»(علی «علیه‌السلام»)

از فکر کردن به آن هراسیده و طفره می‌رفتیم! به راستی یاد مرگ عجب قدرتی داشت و من از آن غافل بودم؟!‌ و اگر این مقدار که الآن خود را به آن نزدیک می‌بینم‌ قبلاً نیز برایم رخ می‌داد چقدر زندگیم تغییر می‌کرد؟ چه گناهانی که هرگز به آن نمی‌اندیشیدم؟ و چه توبه‌ی نصوح و کاملی که نمی‌کردم؟.

چه راحت، کسالت‌ها و تنبلی‌ها را کنار گذاشته و از تسویف[و فردا فردا کردن و تاخیر در انجام امور خیر] و تاخیرِ توبه، خود را بر حذر می‌داشتم؟. چه مقدار کار خیر که خود را برای انجام آن آماده و راضی می‌ساختم؟. چه «حق‌الناس»‌هایی که سریع از گردن خود برداشته و صاحبانش را از خود راضی می‌نمودم؟.

چه دل‌های شکسته‌ای را که به دست نمی‌آوردم.

اگر مرگ را اینقدر نزدیک می‌دیدم چه سختی‌های عبادت و شب‌زنده‌داری‌ها  که با جان نمی‌خریدم؟ چقدر صبور و شکیبا می‌شدم، از خطاهای دیگران در حق خود به راحتی می‌گذشتم و کینه‌ی آنها را از دل خود بیرون می‌نمودم و ... .

آری، یاد مرگ و مرگ باوری اگر چه در ظاهر خوشایند نیست ولی آن‌چنان تاثیری در زندگی دارد که شاید بَدیل و جایگزینی برای آن نتوان یافت.

آری ای عزیزان! ما به ناچار مرگ را باور نموده و به ملاقات او رفتیم ولی حیف که دیر فهمیدیم،‌ هنگامی که دیگر کاری از دستمان بر‌نمی‌آمد و ای کاش لااقل آن زمان که اولین لرزش هواپیما رخ داده بود آن را اولین تَلنگُر به خود دانسته و بیدار می‌شدیم و....

و امّا شما که هنوز هستید تا فرصت هست مرگ ما را تلنگری به خود دانسته و خود را در حال نزدیک شدن سریع به آن بدانید و خطای ما را مرتکب نشوید.                     التماس دعا

-----------------------------

- شماره 34 به حروف ابجد به معنای اجل می باشد.