بسم الله الرحمن الرحیم

تفاوت زن و مرد، ظلم یا عدالت

در خصوص شبهه ی نقصان عقل زنان و این فرموده ی حضرت علی علیه السلام در نهج البلاغه که «مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ النِّسَاءَ نَوَاقِصُ الْإِیمَانِ نَوَاقِصُ الْحُظُوظِ نَوَاقِصُ الْعُقُول‏.....»(نهج‏البلاغة ، ص 105 ، خطبه 80 )

به مطالب زیر اشاره می شود:

-         پاسخ اول: نقصان عقل زنان به این معنا است که به خاطر وجود عاطفه ی قوی تر و احساسات زیاد در زن ها نسبت به مردان، غلبه ی احساسات و عواطف بر عقل در زن ها بیشتر از مردان است. برای مثال غصه ی اکثر مادران در خصوص غذای فرزند و یا بیماری او خیلی بیشتر از غصه ی آنها در خصوص ایمان فرزند و خطاهای اوست! اگر فرزندش مریض شود شب به خواب نمی رود ولی اگر او اهل نماز نباشد! نهایتاً مقداری ناراحت و دل گیر می شود!! یعنی هلاکت روحی او در نظرش کم اهمیت تر از هلاکت و یا خسارت مادی است و این خلاف عقل سلیم است و البته ناشی از همان غلبه احساسات و عواطف در مادران است.

-         پاسخ دوم: چه ایرادی دارد اگر قایل باشیم که خداوند به نوع زن عقل کمتری از نوع مردان داده است؟!

و اگر کسی بگوید: «این خلاف عدل الهی است».

می گوییم: «مگر میزان عقل در خود مردان مساوی و یکسان است؟!».

قطعاً عقلی که خداوند بین مردان تقسیم کرده است نیز در همه ی آنها به یک اندازه و یکسان نیست و عقل نیز مانند بقیه‌ی نعمت‌های الهی در افراد مختلف شدت و ضعف دارد درست مانند حافظه که در یکی قوی تر و در دیگری ضعیف تر است و یا مثل صحت بدن و یا قوت جسم و ... . آیا این خلاف عدالت است؟!  خیر، زیرا،

اولاً: نوع زنان منظور است و نه تک تک زن ها؛ چه بسا زنی که عقلش خیلی بیشتر از یک مرد باشد و بهتر از او بیاندیشد.

ثانیاً: زمانی عدالت خداوند متعال زیر سوال می رود که درعین وجود اختلاف بین آدم ها، همه ی آنها را به طور یکسان مورد تکلیف قرار داده و یکسان مواخذه نماید؛ و حال آن که چنین مطلبی صحت ندارد.

به این مثال دقت فرمایید:

اگر پدری به دو فرزند 5 ساله و 20 ساله خود هر یک ظرفی 200 لیتری بدهد و از آنها بخواهد که طی یک ساعت و با یک ظرف نیم لیتری آن را پر از آب کنند، در این صورت می توان گفت که او خلاف عدل و انصاف رفتار کرده است زیرا قطعاً توان یک کودک 5 ساله برابر با یک جوان 20 ساله نیست.

ولی اگر همان دو فرزند خود را فرا خوانده و از کودک 5 ساله بخواهد که یک ظرف 20 لیتری را پر کند و از فرزند 20 ساله‌اش پر کردن ظرف 200 لیتری را طلب کند، در این صورت می توان گفت که عدالت و انصاف رعایت شده است؛ خصوصا آنکه اگربه نسبت کاری که انجام داده اند به آنها پاداش دهد. یعنی مثلا اگر هر یک، نصف ظرف خود را پر کرده اند به آنها پاداش یکسان دهد و نگوید «چون کودک 5 ساله فقط 10 لیتر را پر نموده است و فرزند 20 ساله 100 لیتر؛  پس به کودک 5 ساله یک دهم فرزند 20 ساله پاداش می دهم» بلکه چون هر یک از آنها پنجاه درصد ظرف خویش را پر کرده اند پس پاداش آنها یکسان است. بنابراین زنان نیز به راحتی می توانند به مقام و منزلتی که مردان ممکن است به آن برسند واصل گردیده و به همان اندازه پاداش بگیرند.

بله اگر خداوند متعال نیز به بندگان خود توان و نیروهای متفاوتی مرحمت فرماید ولی از آنها یکسان و به تساوی درخواست ننماید؛ این با عدالت الهی منافاتی داشته و ناقض آن است.

اکنون اگر کسی قائل باشد که خداوند توان فکری زنان را کمتر از مردان قرار داده است [درست مثل توان جسمی و زور بازوی آنها] و به همان تناسب نیز تکالیف آنها را سبک‌تر و مواخذه آنها را سهل‌تر در نظر گرفته باشد، چه اشکالی به عدل الهی وارد می آید؟!!.

برای نمونه خداوند متعال جهاد را که کاری سخت و خشن و پرخطر است تنها بر مردان واجب کرده است و زنان در این خصوص راحت اند و تکلیفی ندارند.

تامین معاش زندگی و یا تهیه نفقه خانواده بر عهده ی مردان است و زنان در این خصوص تکلیفی ندارند [بگذریم تعدادی از زن ها خودشان این را برگزیده اند که سر کار بروند و مشقت ها را تحمل کنند] و ده ها نمونه ی دیگر که تکالیف مردان شمرده شده و بر زنان سخت گیری نشده است.

ثالثاً:  اساساً این اختلاف و تفاوت بین زن و مرد نه تنها نمی‌تواند دلیلی بر عدم عدالت حق تعالی باشد؛ بلکه این اختلاف مانند همه‌ی اختلافات دیگر در عالم هستی، ضرورت و لازمه ی یک «نظام احسن» است.

مثلاً دندان های انسان ها برخی تیز و برنده و برخی تخت و مخصوص آسیا هستند؛ پوست، نرم و لطیف و استخوان، سفت و زمخت است؛ مو، فاقد عصب و گوشت و پوست، دارای عصب‌اند و ... .

پس نباید از این نکته [یعنی وجود اختلاف بین زن ومرد] وحشت کرد و هیچ اشکالی ندارد که تفاوت های بین زن و مرد حتی در میزان عقل آنها بوده باشد.

البته اینها نظرات شخصی بنده است و هر که قبول ندارد؛ نقد فرماید.  خوشحال می شوم.

والسلام

التماس دعا