بسم الله الرحمن الرحیم

دعا(5)

 در بحثهاى قبل وقتى عوامل مؤثر در استجابت دعا را مطرح مى‏کردیم ممکن بود در ذهن بعضى‏ها این شبهه پیش بیاید: ما که تمام آن عوامل را رعایت کردیم پس چرا دعایمان اجابت نشد؟ آیا نعوذ بالله فرمایشات ائمه علیهم السلام اشتباه بوده؟ نه؛ قطعا اینگونه نیست بلکه ما روایاتى هم در مورد موانع استجابت دعا داریم که باید با آنها نیز آشنا شویم.

 یکى از عوامل مهم در «عدم استجابت دعا» مسئله «گناه» است. گناه، در بین اعمال انسان، نقش موش و یا سوراخ ته کیسه را بازى مى‏کند.

 گناه، به مثابه‏ى یک وزنه‏ى سنگین است که جلوى بالا رفتن دعا را مى‏گیرد. دعا باید بالا برود تا به اجابت برسد و دعایى که سنگین شده قدرت بالا رفتن ندارد.

از یک «بالن سنگین» هیچکس انتظار بالا رفتن ندارد. باید کیسه‏هاى شن را از اطراف آن جدا کرد تا سبک شده و بالا برود؛ دعا هم براى بالا رفتن احتیاج به سبک شدن و دور شدن انسان از گناه، دارد.

 امام باقرعلیه السلام مى‏فرمایند:

اِنَّ العَبدَ لَیسألُ اللّهَ حاجتَه فَیکون مِن شأن اللّه تعالى قَضاؤُها إلى أجلٍ قَریبٍ أو بَطى‏ءٍ فَیذنبُ العبدُ عِندَ ذلکَ الوقتِ ذَنبا فَیَقولُ اللّهُ لِلمَلَکِ المُوکَّل بِحاجَتِه لا تُنجِزْها فَقَد تَعرَّضَ لِسَخطى و اسْتَوجَب الْحِرمانَ مِنِّى

 گاهى از اوقات فردى یکى از نیازهاى دنیویش را از خدا مى‏خواهد و در قضا و قدر الهى اینگونه مقدر است که این دعا مستجاب شود ولى آن فرد در وقت دعا گناهى مى‏کند (که این گناه کار را خراب مى‏کند) و وقتى فرد این دعا را مى‏کند خداوند متعال به فرشته‏اى که مأمور انجام آن دعا است مى‏فرماید: «دعایش را اجابت نکن زیرا او باعث خشم و غضب من شد»

 در خصوص آیه‏ى شریفه :

اُدعُونى اَسْتَجبْ لَکُمْ،

دعا کنید تا آن را اجابت کنم؛

 مردم از معصوم‏ علیه السلام مى‏پرسند: «ما معنى درست آن را نفهمیدیم، چرا ما دعا مى‏کنیم و اجابت نمى‏شود؟!» امام صادق‏علیه السلام در جواب مى‏فرمایند:

أَمَا إِنَّکُمْ لَوْ أَطَعْتُمُوهُ فِیمَا أَمَرَ بِهِ ثُمَّ دَعَوْتُمُوهُ لَأَجَابَکُمْ وَ لَکِنْ تُخَالِفُونَهُ وَ تَعْصُونَهُ فَلَا یُجِیبُکُمْ

« اگر شما خدا را در آنچه به شما امر کرده اطاعت کنید و سپس دعا کنید بدون شک خداوند اجابت مى‏کند ولیکن شما گناه مى‏کنید و حرف خدا را گوش نمى‏دهید او نیز دعاى شما را اجابت نمى نماید.»

 زیرا در معامله باید هر دو طرف معامله درست عمل کنند نه فقط یک طرف این درست نیست؛ شاید در شرح حال پیر پالاندوز شنیده‏اید که روزی در بازار مى‏رفت که دید از پشت بام یکى از مغازه‏هاى بازارچه، بچه‏اى سقوط مى‏کند، این پیرمرد در آن لحظه‏اى که متوجه سقوط کودک مى‏شود مى‏گوید: «به اذن خدا بایست» و این بچه بین زمین و آسمان! متوقف مى‏شود. در حالى که عقل مى‏گوید: بر اساس جاذبه‏ى زمین باید بچه به زمین بیفتد!!. وقتى مى‏ایستد اطرافیان، بچه را مى‏گیرند و بر زمین مى‏گذارند.

سپس از او مى‏پرسند تو که هستى!؟ چه کرده‏اى که به این مقام رسیده‏اى!؟ او نمى‏گوید: «من یکى از اولیاءالله هستم» مى‏گوید: «من که کار خاصى نکرده‏ام، سالها خداوند عزیز به من گفت: «که این کار را بکن، آن کار را نکن» و من گفتم: «چشم» و اطاعت کردم حالا یک بار هم من از خدا خواستم و او پذیرفت».

مگر افرادى که مستجاب الدعوه هستند چگونه اینگونه شده‏اند؟ اینها اینقدر اطاعت بارى تعالى کرده‏اند که چشمشان باز شده و به این درجه رسیده‏اند و البته هر دعایى را هم انجام نمى‏دهند؛ زیرا افرادى عاقل و هوشیارند و دعاهایى مى‏کنند که به مصالح اجتماع باشد و فکر نکنید که با این دعاها براى خود حوائج دنیوى مى‏خواهند، اینان مردانى هستند که زیبائیهاى ماورائى را دیده‏اند و دیگر به این امور مادى توجهى نمى‏کنند. براى ما مادیات پر بهاست؛ اما او به جائى رسیده که دیگر امور مادى برایش ارزشى ندارد.

گناه یعنى سوارى گرفتن شیطان از ما، گاهى اوقات شیطان آنچنان بر ما مسلط مى‏شود که اسلحه (دعا) ما هم به دردمان نمى‏خورد و نمى‏توانیم از آن استفاده بکنیم و یا اگر استفاده کنیم خودمان را هم از بین مى‏بریم. مثل کسى که یک نارنجک در دست دارد و دشمن در چند قدمى اوست. اگر او نارنجک را به طرف خود بیندازد خودش هم صدمه مى‏بیند. انسانى که غرق گناه شد انسانى است که شیطان بر او مسلط شده و معلوم نیست که سلاح او کارساز باشد. بنابر این باید اول شیطان را از خود دور کنیم سپس با او بجنگیم و نگذاریم که دیگر به ما نزدیک شود. اول باید تا آخرین حد توانمان گناه را از خود دور کنیم؛ چون مشخص است که ما معصوم نمى‏شویم ولى مى‏توانیم بسیارى از گناهانى که بر ما تسلط پیدا کرده‏اند و ما را ذلیل خود کرده‏اند را از خود دور کنیم. البته این مبارزه بسیار سخت است مگر آنکه خداى مهربان به ما کمک کند.

(الا ما رَحِمَ رَبّى).

 البته خداوند متعال نیز به هر کسى توفیق نمى‏دهد؛ مگر قابلیتى در خود ایجاد نمایى که خداوند تو را لایق توفیق بداند. از این رو ما باید سعى کنیم قبل از دعا گناهان را از خود دور کنیم.

 یکى از گناهانى که مانع استجابت دعا است و امروزه بسیار دیده مى‏شود مسئله لقمه‏ى حرام است که قبلا –و در جلسات دیگر- کامل راجع به آن بحث کرده‏ایم ولى در بین موانع استجابت دعا ببینیم که امام صادق علیه السلام چه مى‏فرمایند:   

مَن سَرَّه اَنْ یُستَجابَ دُعاؤُه فَلْیَطِبْ کَسْبَه‏

کسى که خوشحال مى‏شود که دعایش مستجاب شود باید    کسب و کارش را طاهر و پاک کند.

 یعنى باید انسان پولهاى حرام را که باعث مى‏شود لقمه‏هاى حرام وارد زندگى‏اش بشود؛ از کسب و کارش دور نماید. اگر انسان که غرق کسب و کار شد؛ دیگر کارى نداشته باشد که درآمد او از حلال است یا از حرام؛ نباید انتظار استجابت دعا را هم داشته باشد. در بعضى روایات اشاره شده که:

 یک لقمه‏ى حرام مى‏تواند تا هفت نسل!! آینده‏ى شما را مورد   تأثیر قرار دهد!!.

 البته قطعا اثر لقمه‏ى حرامى که عالمانه وارد شکم مى‏شود با آن لقمه‏اى که جاهلانه کسى وارد شکم ما نماید؛ فرق مى‏کند. ببینید بُرد اسلحه‏ى شیطان چقدر زیاد است؟! تا هفت نسل بعد را هدف قرار مى‏دهد!. بعضى گناهان هم مثل غیبت تمام اعمال خیر انسان را نابود مى‏سازد. ولى یک سرى از گناهان با آتشش اطرافیان ما را هم مى‏سوزاند.

 نکته‏ى دیگر اینکه: غالبا ما روحمان نوکر جسممان است! بر عکسِ چیزى که در معارف اسلامى آمده است که:

حق این است که جسم در خدمت روح باشد.

 ما در هر روز چقدر به فکر پرورش روحمان هستیم؟! چه کنیم که امروزمان بهتر از دیروز باشد؟ و چه کنیم که از فرصتهایمان حداکثر بهره را ببریم؟ صبح که از منزل خارج مى‏شویم چقدر به فکر تعالى روحمان هستیم؟ همه‏ى فکر و ذکرمان، جسم است، خوراک و پوشاک و خواب و... و از تعالى روح خبرى نیست. باید در کنار توجه معقول و معمول به جسم، به روح هم توجه نمائیم. حداقل همان اندازه که به جسم توجه داریم یا حتى نصف توجه به جسم به روحمان هم توجه کنیم. و این در حالى است که همه قبول داریم که روح، اصل است و جسم فرع؛ ولى با کمال تعجب ما خدمتگزار جسممان هستیم!!.

 مرحوم آیه الله شوشترى«ره» بالاى منبر صحبت مى‏کرد و مى‏گفت: «اى مردم تمام علماء مى‏گویند بیائید یکتاپرست شویم ولى من مى‏گویم بیائید قدرى مشرک شویم!!» (مردم، مانده بودند که او چه مى‏گوید؟! چرا او هم مثل همه شعار «لا اله الا الله» را نمى‏دهد؟!).

او در توضیح مى‏گوید: «همه مى‏گویند بیائید فقط خدا را بپرستیم ولى من مى‏گویم بیائید در کنار تمام چیزهاى غیر خدایى که مى‏پرستید یک کمى خدا را نیز بپرستید، یعنى یک ذره هم خدا را قاطى نمایید!!.»

 بله؛ ما در عبادت و پرستش غیر خدا! اینقدر موحد شده‏ایم که اگر بخواهیم کمى خدا را هم بپرستیم باید مشرک شویم و یاد خدا و شکر خدا را هم در دلهایمان جاى بدهیم. ما تمام توجهمان را به غیر خدا معطوف کرده‏ایم. همیشه براى مهمانى، ورزش، تلویزیون،... وقت داریم ولى اگر به ما بگویند: بیائید یک ساعت هیئت و سخنرانى شاید چیزى هم به درد شما بخورد؛ مى‏گوئیم: «وقت ندارم، حال ندارم و...» و با این بهانه‏ها آن یک ذره توجه را هم به روحمان نداریم. ما که حوصله مطالعه را نداریم حداقل برویم و در جائى بشنویم. سر کلاس که هر چه مى‏شنویم براى نمره است، تلویزیون هم هر چه بحث معصومین «علیهم السلام» را مى‏گذارد حوصله نداریم ببینیم و در این کانال و آن کانال دنبال سریال و فیلم سینمائى مى‏گردیم. پس کجا سخنان معصومین«علیهم السلام» در مورد پرورش روحمان را بشنویم؟!. در ایام محرم، در هیئتها چقدر افراد، حرف سخنرانان را گوش مى‏دهند؟ سخنرانى حاج آقا که تمام مى شود همه نفس راحتى! مى‏کشند و براى عزادارى و سینه زنى و... مى‏آیند. البته اینها خود، توجه به روح است ولى توجه به روح بدون معرفت، خیلى انسان ساز نیست. سالها «عاشورا» مى‏آید و مى‏رود اما ما تغییر و تحولى در خود نمى‏بینیم، دلمان را به گریه بر امام حسین‏علیه السلام خوش مى‏کنیم ولى آیا براى فردای قیامت همین کافى است؟

من و شما براى رفتن به بهشت باید توشه کافى برداریم و فقط کلید را برداشتن کافى نیست باید توشه کافى داشته باشیم تا بتوانیم به آنجا برسیم و وقتى رسیدیم در آنجا زندگى کنیم.

متأسفانه به نظر بنده ما به آن اندازه که باید و شاید براى آخرتمان کار نکرده‏ایم و دستها و کیسه هایمان خالى است ولى البته از نظر ادعا کم نداریم.

کبر و غرور و فریب شیطان زیاد است و اصلا حاضر به توجه جدى به روحمان نیستیم و همه چیز را به آینده حواله مى‏دهیم، مى‏گوئیم در آینده در یک فرصت مناسب یک «توبه حسابى» مى‏کنیم و دیگر گناه نمى‏کنیم و سالها این حرفها را به خودمان مى‏زنیم ولى از این فرصت مناسب که قرار است بیاید، خبرى نیست.

در حدیث قدسى آمده است که:

عَبْدى اَطِعنِى حَتّى اَجعَلَکَ مِثْلِى

«اى بنده من تو مطیع من باش تا من تو را مثل خودم قرار بدهم‏»

 یعنى چه تو را مثل خودم قرار دهم؟ در ادامه مى‏فرماید:

«من به چیزى که مى‏خواهم موجود شود مى‏گویم: کُنْ فَیَکُون     یعنی: موجود شو و آن بلا فاصله موجود مى‏شود.  تو هم اگر اطاعت مرا بکنى و به حرفهاى من گوش فرا دهى به آنجا مى‏رسى که تو هم اگر بگویى کُنْ فَیَکُون مى‏شود»

 خداوند متعال مى‏گوید: اگر اطاعت مرا کنى کافى است که اراده کنى تا اجابت شود؛ مثل پیر پالاندوز.

 حال شما پاسخ این سؤال را پیدا کنید که:

 اگر من یک عمرى حرف خدا را گوش دهم چرا خداوند حرف مرا گوش ندهد!؟

 لذا؛ مهمترین شرط براى اجابت دعا دور کردن گناه از صفحه اعمالمان است.

براى سلامتى امام زمان «عج» صلوات

و السلام على من اتبع الهدى‏

لطفا با درج نظرات خود در قسمت

«نظرات دیگران»

مرا در جهت بهتر شدن مطالب یاری نمایید

با تشکر

التماس دعا