بسم الله الرحمن الرحیم

عوامل مؤثر در ایجاد حضور قلب در نماز

 - امام صادق‏علیه السلام مى فرماید:  همانا بهره‏ى تو از نمازت آن مقدار است که به آن توجه دارى؛ پس اگر آن را غلط به جا آورى و یا اینکه از آداب آن غفلت ورزیدى ؛ آن نماز پیچیده شده و به چهره‏ى صاحبش زده مى‏شود.

 - ابو حمزه‏ى ثمالى مى‏گوید:  امام سجادعلیه السلام را درحال نماز دیدم که عبایش از روى یک شانه‏ى مبارکش افتاده بود و تا آخر نماز آن را درست نکرد. بعد از نماز از او علت را پرسیدم. (که چرا عباى خود را صاف ننمودید؟!!) حضرت‏علیه السلام فرمود: واى بر تو، آیا مى دانى در مقابل چه کسى ایستاده‏ام؟ همانا بنده‏ى نمازگزار آن مقدار از نمازش مقبول است که در آن داراى توجه بوده است. ابو حمزه مى گوید: به حضرت‏علیه السلام گفتم: پس در این صورت ما هلاک گشته‏ایم؟!. حضرت‏علیه السلام جواب فرمود: هرگز بلکه خداوند متعال آنرا با نوافل 0نمازهاى مستحبى) براى مؤمنین جبران نموده است.

براى حضور قلب در نماز مراعات نکات زیر مفید به نظر مى‏رسد:

 1- داشتن حالت توجه و ذکر در تمام روز و نه فقط حال نماز (زیرا کسى که غرق دنیاست نمى‏تواند یکباره خود را از دنیا بکَند).

 2- عزم نمودن و خواستن (تلقین به خود که باید در این نماز، تمام توجه من به نمازم باشد).

 3- داشتن توجه به هنگام وضو و خواندن با توجه ادعیّه‏ى وارده در هنگام وضو.

 4- رو به قبله بودن هنگام گرفتن وضو، و مسواک زدن به هنگام وضو (زیرا گاهى ذرات لاى دندانها حواس انسان را پرت مى‏کند).

 5- داشتن مکانى مناسب و ثابت براى نماز (مکانى پاکیزه ، خلوت ، فاقد تصاویر و مناظر بر هم زننده‏ى حواس ، ساکت ، در مقابل درب باز نماز نخواندن .

 6- اجتناب از سجاده‏هاى رنگین و داراى نقش و نگار.

 7- مراعات اوقات نماز و نماز اول وقت.

 8- نداشتن هیچ‏گونه وعده و کار خاصى در زمان نماز (مثلا اگر منتظر تلفن و یا آمدن کسى هستیم نباید وارد نماز شویم بنابراین نباید قرارهاى خود را در اوقات نماز بگذاریم).

 9- تغییر اذکار نماز و استفاده از اذکار جدید.

 10- همزمان نبودن نماز با امورى که ممکن است موجب حواس پرتى شود(مانند فیلمهاو برنامه‏هاى تلویزیونى که  دوست دارید ببینیدو...).

 11- دماى مناسب هواى اطاق به لحاظ گرمایى و سرمایى .

 12- در روایات آمده: دو رکعت نماز مقبول موجب آمرزش گناهان است. توجه به اهمیت این مسئله و تلقین  به اینکه هر طور شده باید یک نماز با توجه بخوانم .

 13- عدم پرخورى قبل از غذا.

 14- پُر نبودن مثانه.

 15- پیش از نماز، توجه به اینکه الان مى‏خواهد چه بکند و با چه کسى سخن بگوید؟ (محبوبى برتر از همه).

 16- خواندن باتوجه اذان و اقامه در ابتداى نماز و توجه به معانى آنها و اینکه این دو در واقع به منزله آنست که: زنگ خانه‏ى خداوند رحمان جل‏جلاله را مى‏زند و منتظر باز شدن در است! و بداند که صاحبخانه او را دعوت نموده است براى یک گفتگوى خصوصى!.

 17- توجه به اینکه: نباید بعد از گفتن "تکبیرة الاحرام" اجنبى در خانه‏ى دل او موجود باشد و یا بعد وارد شود.

 18- توجه و القاء این مطلب به خود که: الان در محضر خداوند ایستاده است و با او سخن مى‏گوید.

 19- توجه به اینکه: باید از ابتداى نماز از شر شیطان به خدا پناه برد و از او یارى جست(گفتنِ: اعوذ بالله من الشیطان الرجیم).

 20- توجه به معناى بسم الله و خصوصاً دو صفت رحمان و رحیم او.

 21- توجه به معناى آیات، بدین صورت که ابتدا معناى آیه‏اى را که مى‏خواهد بگوید؛ تصور نموده و سپس ان کلمه را بگوید.

 22- داشتن حالت خضوع و فروتنى و ذلت در مقابل مولى‏ (کج نمودن گردن - گذاشتن دستها روى ران پا توجه به مواضع سجود به همراه داشتن عباو عرقچین (براى مردان) - به تن نمودن لباسهاى پاکیزه - استعمال عطر داشتن چهره‏اى محزون و گریان).

 23- توجه به عظمت گناهان و ناسپاسى ما و کرامت و رأفت بى حد خدا جل‏جلاله در حق ما.

 24- گفتن اذکارى دالّ بر عظمت و رأفت خداوند متعال، مثل: سبحانَ ربّى الرَّؤوف، الکریم، الغفار، و سبحان ربّى جل‏جلالُه و عَظُم شَأْنُهُ و یا هر ذکر دیگرى که بیشتر مورد پسند شماست.

 25- تلقین خود به این که: این آخرین نمازى است که مى‏خوانم. نماز کسى که با نماز خود وداع مى نماید و گویا این آخرین نمازى است که مى‏خواند و دیگر مهلتى به او داده نخواهد شد. (بریده شدن دست از دنیا و مناجات).

 26- توجه به این حدیث از امام صادق‏علیه السلام: هرگاه بنده‏اى در نماز خود به جانبى توجه نماید؛ خواه این توجه و التفات با صورت باشد ویا با قلب خود متوجه جانبى گردد؛ حق‏تعالى او را ندا مى دهد که: «اى بنده‏ى من به سوى چه کسى توجه مى‏کنى؟! آیا به کسى توجه مى‏کنى که از من بهتر است براى تو؟!!» و چون آن بنده این عمل را سه مرتبه تکرار نماید؛ حق‏تعالى نظر لطف را از او برداشته و دیگر به او نظر رحمت نمى‏کند!.

 27- باید براى مدتى تمرین کرد و طائر خیال را در چنگ گرفته و نگذارى که به هر جا خواست بپرد تا این عمل خیر عادت تو شود.

 28- باید در این راه بسیار استقامت کرد و اگر براى شروع نتوانستى از آن مأیوس و ناامید نشوى.

 29- نوافل جبران کننده‏ى نقصان نمازهاى فریضه است  پس نوافل نمازها را که در رساله‏ها ذکر شده‏اند؛ حتما بخوانیم.

 30- این که: حضور قلب در نماز موجب آن مى‏شود که خداوند تو را دوست بدارد بنابراین  تو نیز متوجه خدا شده و از روى محبت او را بپرست.

 31- متوجه تجسم اعمال باشیم.(نماز بدون توجه بسیار زشت و کریه خواهد بود). 

    التماس دعا