بسم الله الرحمن الرحیم

دعا (6)

گفتیم: «گناه، یکى از عواملى است که مانع استجابت دعا مى‏شود»

گناه کردن مى‏تواند به صورت غیبت کردن، بى توجهى به نماز -تا نماز خداى نکرده قضا شود- و ... باشد.

بطور کلى گناه، مانعى بزرگ است ولى به بعضى از گناهان به شکل خاص در روایات اشاره شده است که یکى از آنها همان لقمه‏ى حرام بود.

 دیگر از گناهانى که در روایات بر آن تأکید شده است، یکى از وظایف واجب مؤمنین است که اگر آن را ترک بکنند موجب عدم استجابت دعا خواهد شد و آن واجب امر به معروف و نهى از منکر است؛ خصوصا در وضعیت جامعه فعلى ما که از اهم واجبات است.

حضرت على‏علیه السلام مى‏فرمایند:

لَتَأْمُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لَتَنْهُنَّ عَنِ الْمُنْکَرِ أَوْ لَیُسْتَعْمَلَنَّ عَلَیْکُمْ شِرَارُکُمْ فَیَدْعُو خِیَارُکُمْ فَلَا یُسْتَجَابُ لَهُمْ......

«یا امر به معروف کنید و نهى از منکر و یا اگر این کار را ترک کنید خداوند انسانهاى شرور شما را بر شما مسلط مى‏کند، در این هنگام خوبها دعا مى‏کنند اما مستجاب نمى‏شود زیرا شما وظیفه امر به معروف و نهى از منکر را که واجب خداست ترک کرده‏اید.»

 در روایات دیگرى نیز صریحا این مسئله گوشزد شده است:

    لَاتَتْرُکُوا الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ فَیُوَلِّیَ اللَّهُ أَمْرَکُمْ شِرَارَکُمْ ثُمَّ تَدْعُونَ فَلَا یُسْتَجَابُ لَکُمْ عَلَیْهِمْ وَ عَلَیْکُمْ‏

«امر به معروف و نهى از منکر» را رها نکنید زیرا خداوند بدهاى شما را بر امور شما مسلط مى‏کند و آنگاه شما دعا مى‏کنید ولى دعاى شما اجابت نمى‏شود».

 مثلا ما دعاى فرج آقا امام زمان‏علیه السلام را مى‏خوانیم پس چرا آقا امام زمان‏علیه السلام نمى‏آیند؟، چون ما زمینه ساز حکومت حضرت‏علیه السلام نیستیم و به وظائفمان عمل نمى‏کنیم.

 این را مى‏دانیم که ترک امر به معروف و نهى از منکر موجب عدم استجابت مى‏شود و هیچ چیزى جز به عقب افتادن فرج را در پى ندارد.

یکى دیگر از گناهان که موجب عدم استجابت مى‏شود گناه قطع رحم است؛ یعنى قطع ارتباط من و شما با خویشاوندان، این عمل، گناه است.

در بعضى از روایات اینقدر به صله رحم تأکید شده است که آن را از جمله‏ى اعمال داراى نقش کلیدى براى پذیرش اعمال شمرده‏اند. مثل اینکه مى‏گوئیم:

اعمال ما در صورت  پذیرش نماز قبول مى‏شود.

 در روایات هم آمده: اگر صله رحم نباشد بقیه اعمال انسان در نظر گرفته نمى‏شود. بله؛ قطع رحم مى‏کنیم بعد مى‏گوئیم: «چرا دعایمان اجابت نمى‏شود».

البته صله رحم مى‏تواند با رفت و آمد، تلفن، نامه،... باشد. رفت و آمد با برادر مؤمن هم تأکید شده است لذا لازم است به این واجب الهى یعنى صله‏ى رحم نیز بسیار توجه نموده و نام خویش را هر چه سریعتر از لیست قطع رحم کنندگان خارج سازیم.

 یکى دیگر از گناهانى که در مورد عدم استجابت دعا به آن اشاره شده است در روایتی  از امام صادق‏علیه السلام ذکر شده است؛ حضرت مى‏فرمایند:

«از آن گناهانى که باعث مى‏شود دعا باز گردد عقوق والدین است».

مانند بالنى که بالا مى‏رود ولى در آن بالاها یک سوراخ بزرگ در آن ایجاد مى‏شود با سرعت برمى‏گردد.

کسى که با پدر و مادرش به گونه‏اى رفتار کرده است که موجب ناراحتی آنها شده است و پدر و مادر از او ناراضى هستند -و البته ممکن است زبانى هم نفرین نکنند- او  عاقّ والدین شده است.

ممکن است پدر و مادر از اعماق دل رنجیده خاطر شده باشند و چیزى هم بر زبان نیاورده باشند، همین رنجش پدر و مادر براى ما خطرناک است. اینها باعث مى‏شود که اعمال ما هباءً منثوراً شود. مثل باد تندى که بوزد و خاک را با خود ببرد؛ یعنى همه چیز را با خود مى‏برد و محو مى‏کند.

بعضى از گناهان اینگونه بر اعمال انسان اثر مى‏گذارد؛ براى همین است که گناهان را دسته بندى کرده‏اند و آنها را تحت عنوان گناهان کبیره و صغیره مى‏خوانند زیرا بعضى از آنها به قدرى براى اعمال انسان خطرناک است که نه تنها خودش یک گناه است بلکه باعث ضایع شدن تمام اعمال خیر او نیز مى‏گردد.

 پس ما در زندگیمان طورى باید با والدینمان رفتار کنیم که به هیچ وجه از ما رنجیده نشوند، اگر حتى حق با ما بود باید ما بگذریم و با خدا معامله کنیم. همان اسلامى که به ما مى‏گوید: «در مقابل ظلم بایست» مى‏گوید: «در مقابل پدرت حتى نمى‏توانى چشمت را غضبناک کنى یا روى از او برتابى» و باید خیلى مؤدب سرت را پائین بیندازى ولى نه آنکه با سکوت بد و معنا دار به پدرت اهانت کنى. اگر پدر، مقصر است باید خودش جواب خدا را بدهد. اما تو نمى‏توانى به او اهانت کنى حتى در روایت از حضرت پیامبرصلى الله علیه وآله داریم که مى‏فرمایند:

 «ملعون است پدر و مادرى که کارى مى‏کنند که فرزندشان آنها را آزرده بکند و    فرزند گناه کرده باشد»

پس اشتباه پدر و مادر سر جاى خودش، ولى ما مى‏خواهیم به وظیفه دینى خودمان درست عمل کنیم. ما مى‏خواهیم با متانتمان و عمل به دستورات خداوند متعال موجب تبعات عاق والدین نگردیم.

البته بعضى موارد است که ما نباید به حرف والدین گوش کنیم و آن هم فقط بحث مربوط به واجبات و محرمات دین است. مثلا اگر خدایى ناکرده پدرت به تو بگوید: «حق ندارى نماز بخوانى». در اینجا حرف پدر ملاک نیست بلکه اطاعت خدا مقدم است. در اینجا ناراحتى و عاق والدین تاثیرى ندارد؛ البته در اینجا تو حق بى‏احترامى به آنها را ندارى؛ فقط نباید به این حرفش گوش بدهى؛ حتى اگر به پدر کافرت بى‏احترامى کنى؛ مقصر هستى.

پس در انجام تکلیف، شناخت آن ها بسیار مهم است. معضل اصلى ما در انجام تکالیف، بیشتر فقدان معرفت و نشناختن حق است.

از امام صادق‏علیه السلام راجع به نقش مهم «معرفت» در زندگى انسان داریم که:

«خداوند عملى را نمى‏پذیرد مگر اینکه از روى معرفت و شناخت انجام گرفته باشد».

شناخت، هم با عمل نمایان مى‏شود؛ شناخت و عمل لازم و ملزوم هم هستند و آیه قرآن هم این را تاکید مى‏کند که:  الَّذینَ آمَنوا و عَمِلُوا الصّالِحات.

 پس ایمان، به تنهایى کافی نیست و به درد نمى‏خورد. ایمان و عمل صالح در کنار هم به درد مى‏خورد.

 در روایات هم داریم که:

لا مَعرفةَ اِلا بِعَمَل

هیچ شناختى حاصل نمى‏شود مگر با عمل

 و در ادامه‏ى حدیث مى‏فرماید:

فَمَن عَرَفَ... دَلَّتهُ مَعرفتُه عَلى العَمل

و کسى که شناخت پیدا کرد؛ خود آن معرفت عملش را به او معرفى مى‏کند

 و باز اگر عمل بکند معرفتش افزون مى‏شود. (اثر متقابل معرفت و عمل را مى‏رساند)

فَمَن لَم یَعمَلْ فَلا مَعرفهَ لَه

و اگر عمل نکند؛ به آن معرفت و شناخت نمى‏رسد

 و اگر هر کدام از این دو نباشد ما هیچگاه به مقصد نخواهیم رسید. ما که نمى‏خواهیم مدام دور خودمان بچرخیم (مانند الاغ سنگ آسیاب) بلکه مى‏خواهیم به مقصد نهایى برسیم.

ما سختی هاى دنیوى را تحمل مى‏کنیم که به لذائذ معنوی و اخروى برسیم. اگر بدون معرفت کارى انجام دهیم خَسِرَ الدُّنیا و الاخِره مى‏شویم و آنجا هم دستمان خالى است و اینجا هم سختى بى خودى کشیده‏ایم. عبادت کور و بدون معرفت به درد نمى‏خورد. عمل هم بعد از معرفت به درد مى‏خورد و معرفت بدون عمل هم به درد نمى‏خورد.

مثلا من مى‏دانم زیارت امام رضاعلیه السلام چقدر ثواب دارد و راه مشهد را هم مى‏دانم. آیا با این دانسته‏ها به ثواب معرفتم مى‏رسم؟ خیر.

وقتى از مرحوم حضرت آیت الله بهجت«ره» مى‏خواهند که ما را نصیحتى فرمایید؛ ایشان مى‏گویند:

«به آن چیزهایى که بلدى عمل کن»

 پس در واقع اگر بیشتر بدانى و عمل نکنى ضررت بیشتر است زیرا تو به دانسته‏هاى قبلى‏ات نیز عمل نکرده‏اى. حال من تو را چگونه نصیحت بکنم؟. علمها براى ما مسئولیت‏آورند. فرداى قیامت به ما مى‏گویند: «تو مى‏دانستى ولى عمل نکردى».

 در مورد والدین هم باید معرفت و عمل داشته باشیم و با اعمال به دانسته‏هایمان برسیم ان شاءالله به جایى که خداوند براى ما در نظر گرفته است و ان شاءالله به نقطه وصل خود خداوند مهربان برسیم.

 یکى از اعمالى که ثواب شمرده شده است شرکت در تشیع جنازه مؤمن است و لو اینکه تنها هفت قدم هم برایت مقدور باشد که پشت سر جنازه بروى؛ این کار را انجام بده، که این کار از چند جهت مفید است: یکى اینکه انسان به خودش نهیب مى‏زند که یک روز هم مرا روى این تخته‏ها مى‏گذارند و مى‏برند و خاک مى‏کنند و یکى دیگر اینکه موجب پذیرش دعاها مى‏شود.

البته رعایت آداب تشییع لازم است؛ از حضرت پیامبرصلى الله علیه وآله است که:

«اگر کسى در تشیع جنازه کسى شرکت کند و ادب آن مراسم را رعایت نکند خداوند روز قیامت او را خوار و ذلیل مى‏کند در مقابل تمام افراد در روز قیامت به او اهانت مى‏کند و همچنین دعایش را اجابت نمى‏کند».

حدیث معروفى داریم که:

« منزلت احترام مؤمن از منزلت احترام خانه کعبه بیشتر است»

نکته‏اى که دوباره در باره‏ى اهمیت عمل بیان مى‏کنیم؛ حدیث معروفى است که حضرت پیامبرصلى الله علیه وآله مى‏فرمایند:

الدّاعى بِلا عَمَلٍ کَالرّامى بِلا وَتَر

انسانى که دعا مى‏کند ولى عمل به دنبال آن نیست مثل کماندارى است که مى‏خواهد تیرى را به راه دورى بیندازد ولى کمان در اختیار ندارد.

 تیر را مگر بدون کمان چقدر مى‏شود پرتاب کرد؟ دعاى بدون عمل هم بُردى ندارد و بالا نمى‏رود و به زمین مى‏خورد. پس عمل صالح خودش باعث استجابت دعا مى‏شود و عمل صالح در راستاى دعا هم براى بالا رفتن دعا لازم است.

براى سلامتى امام زمان «عجل الله تعالی فرجه الشریف» صلوات

و السلام على من اتبع الهدى‏

لطفا با درج نظرات خود در قسمت

«نظرات دیگران»

مرا در جهت بهتر شدن مطالب یاری نمایید

با تشکر

التماس دعا