بسم الله الرحمن الرحیم

دعا (1/1)

اهمیت، آداب و شرایط دعا کردن

یکی از صفاتی که در نزد خداوند متعال محبوب است و معصومین  علیهم السلام هم به آن بسیار سفارش کرده اند مسئله ی دعا است.

«الدُّعاء سِلاحُ المُؤمن»  

دعا سلاح مومن است.

و

«اَحَبُّ الاعمالِ عِندَ اللهِ تعالی الدُّعاء»

محبوبترین اعمال نزد خداوند دعا است.

حضرت امام رضا  علیه السلام فرمودند: «بر شما باد که به سلاح انبیاء مسلح شوید» سوال شد: سلاح انبیاء چیست؟ حضرت فرمود: «دعا».

خیلی از اوقات می شود که انسان در بن بست می افتد و از شدت فکر و خیال و سختی مستاصل می شود، انسان در چنین وضعیتی باب مناجات با خدا را باز می کند و سعی می کند با خدا ارتباط برقرار کند و دست به دعا برمی دارد و دعا می کند که خدا کمکش کند، این دعا کردن باعث می شود که یک حالت سکون و طمانینه و آرامش در او ایجاد شود. انسان اگر آرام نباشد نمی تواند بندگی کند و شیطان بیشترین استفاده را در همان لحظه ای می کند که انسان آرام نیست.

گاه ممکن است یک نماز خوب و با صفا بخوانیم و بلند شده و به دنبال کار خود برویم؛ در همان موقع به ملائکه ندا می رسد: «این نماز را بر سرش بزنید» چرا؟ زیرا خداوند متعال می فرماید: «بنده ای که نماز می خواند و پس از آن دعا نمی کند و چیزی از من نمی خواهد در واقع به من نیاز ندارد و من هم نماز او را نمی خواهم».

اگر ما به خدا نیاز نداشته باشیم دیگر چه احتیاجی است که او به ما توجه کند؛ دعا مبیّن نیاز انسان به خداست.

لفظ دعا یعنی «خواندن»، وقتی خدا را بخوانیم و او را صدا بزنیم نشان می دهد که به او نیاز داریم و او در این حال دستمان را می گیرد. بنابراین از این جهت دعا می شود «سلاح».

حضرت عیسی  علیه السلام می فرماید: «کلید درهای رحمت الهی دعا است» و در ادامه می فرماید: « و التضرّع والعمل» یعنی تضرع و عمل صالح.

از ما نخواسته اند که دست هایمان را بالا ببریم و فقط دعا کنیم و بعد از آن همه را بیندازیم گردن خداوند؛ خیر فقط دعا کافی نیست، مقدار عمده ی آن پس از دعا این است که ما عمل خود را بسازیم و عمل صالح باید پشتوانه و مکمل دعا باشد. با دعا ی تنها نمی شود همه چیز را درست کرد. مثلاً می خواهد ازدواج کند بگوید من دعا می کنم که خیر باشد و زندگی خوبی شکل بگیرد. خداوند متعال می فرماید: «من به تو عقل دادم که بروی تحقیق کنی و خوب و بد را تشخیص دهی». آیا می شود همه ی اینها را با دعا درست کرد؟ پس عقل چه می کند؟ تحقیق یعنی چه؟ آن قسمتی که از دستت برمی آید و عقلت کمک کننده است انجام بده و آن قسمتی که در دست تو نیست و در اختیار خداست را با دعا از او بخواه و از خدا بخواه که این زندگی برایت خیر باشد.

اما سخنی دیگر در فضیلت دعا؛  از امام صادق علیه السلام می پرسند: «دو نفر هم زمان نمازشان را شروع می کنند یکی از آنها در نمازش سوره های بلند قرآن را قرائت می کند و دیگری در قنوتش زیاد دعا کرده و سوره های کوچک را خوانده است و این در هم زمان نماز را به پایان می رسانند، کدام افضل است؟ »

امام علیه السلام می فرماید: «کثره الدعا» «بیشتر دعا کردن افضل است» و بعد می فرماید: «مگر این آیه از قرآن را نشنیده اید که: «اگر دعای شما نبود خدا به شما اعتنایی نمی کرد»، این قدر دعا مهم است که در قرآن به صراحت به آن اشاره می کند، آنجا که می فرماید: «مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم»

 امام صادق علیه السلام در آخر حدیث در اهمیت دعا چهار مرتبه می فرماید: «هی واللهِ العباده» «به خدا سوگند دعا عبادت است».

اما در بین دعاها یکی از بهترین دعاها  «استغفار» است. حتی در یکی از احادیث آمده: «استغقار از کاملترین دعاهاست». یعنی مثل این است که هر چه که بخواهیم در استغفار نهفته است؛ استغفار یعنی طلب بخشش از خداوند متعال؛ وقتی بخشیده شویم مسلماً عاقبت به خیر هم خواهیم شد. ما باید بدانیم آنجا که معصومین علیهم السلام زیاد بر چیزی تاکید می کنند علتش اهمیّت موضوع بوده و در آن تاکید حکمتی وجود دارد هر چند که در نظر ما خیلی مهم نباشد.

پیامبرصلی الله علیه و آله  فرمودند: «الدعا سلاح المومن و عماد الدین» «دعا سلاح مؤمن و ستون دین است»

قبلاً شنیده بودیم که نماز ستون دین است ولی در این حدیث دعا را نیز ستون دین معرفی می فرماید. البته خود صلاه نیز به معنی دعا است و درحین همین نماز قنوت را نیز داریم. پس شاید اصل ستون دین همین دعا باشد.

دعا پلی است برای رسیدن به خدا. دعا مثل آسانسوری سریع السیر است که رونده را سریع به مقصد می رساند.

پیامبر صلی الله علیه و آله  می فرماید: "الدعاءُ مُخُّ العِباده" یعنی دعا مغز عبادت است یعنی اگر عبادتی باشد و در آن دعا نباشد آن عبادت مغز ندارد، مانند گردوی پوک است. ما وقتی وارد نماز می شویم باید با این انگیزه باشد که خدایا من با تمام نیازم آماده نماز می شوم و نیازم را با دعا به تو نشان می دهم. نماز نیاز مؤمن است. در تمام ارکان نماز، ما دعا می کنیم.

در سوره ی "حمد" ما تقاضای هدایت به راه راست را داریم، این نشان می دهد که دعا چقدر مهم است که خداوند آن را در سوره ی حمد که در تمام نمازهای واجب باید آن را حتماً بخوانیم آورده است.

در ادامه حدیث، پیامبر صلی الله علیه و آله  می فرماید: "هر کس که اهل دعا باشد هلاک نمی شود" این حدیث می خواهد بگوید که وقتی شما خود را به خدا سپردی و در حصن خدا قرار دادی دیگر هلاک نخواهی شد.

کسی که خودش را به خدا می سپارد و خود را در پناه او قرار می دهد انشاالله خداوند او را دست خالی برنمی گرداند.

نیازها در درجه ی اول باید نیازهای معنوی ما باشد زیرا همه ما دوست داریم سعادتمند شویم و به کمال خود برسیم؛ عاقبت به خیر شویم و سپس باید نیازهای مادی خود و اینکه در زندگی به فشارهای مختلف اقتصادی گرفتار نشویم و دست جلوی نامردان دراز نکنیم و عزتمان را زیر سوال نبریم را از او طلب نماییم  و این لازمه اش این است که هم سعی کنیم و هم دعا نماییم.

امام صادق علیه السلام می فرماید: " بر شما باد دعا کردن که دعا شفای هر دردی است". انشاالله خداوند به ما توفیق بدهد که اهل دعا باشیم و شامل آن کسانی باشیم که دعاهایشان به اجابت نزدیک است و انشاالله لذت دعا کردن و مناجات با او را درک کنیم و بیشتر اهل دعا کردن باشیم.

امام صادق  علیه السلام می فرماید: «آداب دعا را حفظ کن و ببین که چه کسی را می خوانی و چگونه دعا می کنی و برای چه دعا می کنی و راه های نجات و هلاکت را بشناس به این دلیل که از خدا چیزی نخواهی که هلاکت در آن باشد، در حالی که تو فکر می کنی راه نجاتت در آن دعا است».

 و در ادامه می فرماید:

«خداوند متعال در قرآن می فرماید: «انسان گاهی یک امر شری را از خدا می خواهد در حالیکه فکر می کند امر خیری را طلب می کند و به درستیکه انسان عجول است».

درست فکر کن که چه چیزی از خدا می خواهی، چقدر می خواهی و فکر کن که برای چه می خواهی و اگر شرایط دعا را رعایت نکنی منتظر اجابت هم نباش.

وقتی کلید مربوط به قفل را در آن نمی اندازیم نباید انتظار باز شدن درب را داشته باشیم، مقدمه باید حتماً مهیا شود تا ذی المقدمه موجود شود.

اما در اینجا روایاتی را ذکر می کنیم که در آنها معصومین علیهم السلام یا چند شرط از شرایط دعا را برای ما ذکر کرده اند.

یکی از آداب دعا این است که بدون مقدمه نگوییم که مثلا خدایا فلان چیز را به من بده، بلکه اول خدا را حمد و سپاس بگوییم و سپس از خدا حاجت خود را بخواهیم، تا حوائج ما را برآورده کند.

ادامه دارد

لطفا با درج نظرات خود در قسمت

نظرات دیگران

مرا در جهت بهتر شدن مطالب یاری نمایید

با تشکر

التماس دعا