محدودیت

جنینِ درون رحم، نه رنگ را می‌شناسد نه طعم و مزه را، نه بزرگی و نه کوچکی، نه بسیاری از چیزهایی را که پیرامون ما هست. اکنون اگر مجبور باشیم مثلاً مزه‌‌‌‌‌‌ی یک موز و عطر و بوی آن را برایش وصف کنیم؛ نهایتاً باید به او بگوییم: «موز مانند یک گرمای آرامش بخش بدن مادر است مانند یک خون خوشمزه! است [البته به فرض که معنای خون و مزه آن را بشناسد] مانند صدای ضربان قلب مادر است و ... .» ولی آیا واقعاً اینها توصیف صحیحی از موز و اوصاف آن است؟ قطعاً خیر، تنها اثر این‌گونه توصیف این است که به جنین می‌فهمانیم: «موز لذت بخش است». انسان نیز مانند جنینِ در رحم است، او به دلیل محدودیت‌های فراوان مادی قادر به درک بسیاری از امور و لذایذ معنوی نیست. او قادر به فهم لذت‌های عظیم بهشت و عذاب‌های هولناک جهنم نیست و اگر قرآن کریم در وصف این لذت‌ها از مثال‌هایی مثل «رودی از شیر و عسل، درختان بهشتی ... » بهره گرفته و نیز اگر در وصف عذاب‌های جهنم از اموری مثل «آتش سوزان، آبی جوشان و فلزمذاب و...» استفاده کرده است همه و همه به خاطر این محدودیت انسان است و گرنه، نه لذت‌های بهشتی و نه عذاب‌های دوزخ برای ما قابل درک نیست و بلکه بسیار فراتر و عظیم‌تر از آن است که می‌فهمیم.  خداوند متعال در حدیثی قدسی می‌‌فرماید:

أَعْدَدْتُ لِعِبَادِی الصّالِحینَ مَا لَا عَیْنٌ رَأَتْ وَ لَا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لَا خَطَرَ بِقَلْبِ بَشَرٍ. (جواهر السنیه، ص 704)

«برای بندگان صالحم چیزهایی را آماده کرده‌ام که نه چشم‌ها دیده و نه گوشی شنیده است و نه حتی بر قلب بشری خطور کرده است»