بسم الله الرحمن الرحیم

بزرگ یا کوچک؟!

گاه گناهی مرتکب می‌شویم و با خود یا در جواب کسی که ما را از انجام آن نهی نموده است می‌گوییم: «این گناه که گناه بزرگی نیست؛ یک گناه کوچک! است».

وجملاتی از این قبیل که برای توجیه گناه یا زمینه سازی انجام آن بکار گرفته و بدین‌گونه سعی در آرام ساختن وجدان ناآرام خویش می‌نماییم.

 به راستی آیا «گناه کوچک» وجود دارد!؟ اصلاً گناه چیست؟ مگر گناه همان سرکشی از اوامر خالق و گردن‌کشی در برابر او نیست؟ و مگر گناه، «نه» گفتن به خالق مهربان و خیرخواه نیست؟‌ و آیا نفس «نه» گفتن به او می‌تواند کوچک و بی‌مقدار باشد؟! بگذارید مثالی بزنیم:

اگر وارد منزل خود شدید و خسته و وامانده به استراحت مشغول گشتید در همین حال برادر کوچک و 8 ساله‌ی شما به شما که 18 سال دارید بگوید: فلانی برو برایم یک لیوان آب بیاور و شما در پاسخ او بگویید: «به من چه ارتباطی دارد خودت برو آب بریز» به نظرتان این عمل شما چقدر زشت و ناپسند است؟ بی‌تردید اگرچه بر کوچک‌تر رعایت احترام شما واجب بوده و لازم است از دستور دادن به شما پرهیز نماید ولی اگر چنین نمود آیا شما حق دارید در پاسخ او جمله‌ی مذکور را به کار برید؟.

حال فرض نمایید برادر دیگر شما که هم سن و سال شماست او همان درخواست را از شما داشته باشد و شما نیز عین همان جواب و نه بیشتر را به او بدهید و بگویید: «به من چه ارتباطی دارد خودت ... .» اکنون قبح و زشتی پاسخ شما چقدر است؟ آیا همان مقدار پیشین؟ یا بیشتر از آن؟ بدون تردید بیشتر.

حال فرض نمایید: برادر بزرگ شما که حدود 45 سال دارد و متاهل است؛ به منزل شما آمده و چنین درخواستی از شما دارد و شما نیز عین همان پاسخ را به او می‌دهید؛ اکنون قبح آن چقدر است؟ با حالات قبل مقایسه نمایید.

پدر شما از راه رسیده و خسته و عرق‌ریزان در گوشه‌ای نشسته و از شما درخواست یک لیوان آب می‌کند و شما مجدداً همان پاسخ را عیناً تکرار می‌نمایید، کراهت و زشتی این پاسخ و عملکرد شما در مقایسه با حالات پیشین چقدر است؟.

فرض بفرمایید: امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و سپس امیرالمومنین علی ( علیه‌السلام) و سپس نبی مکرم اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به ترتیب حاضر گشته و از شما چنین درخواستی را نموده و شما نیز تنها و تنها عین همان جواب، نه یک کلمه بیشتر و نه یک کلمه کمتر را تکرار کرده‌اید، قبح و رذالت این پاسخ را در مورد تک تک این حالات با یکدیگر مقایسه نمایید.

حال اگر فرضاً خود حضرت حق‌تعالی از شما چیزی بخواهد و شما مجدداً عین آن پاسخ سرکشانه و ناسپاسانه را بدهید؛ اکنون زشتی این عمل و خباثت آن چقدر است؟‌! آیا قابل مقایسه با حالات سابق هست؟‌

 دقت نمایید: در تمامی این مثالها جواب شما ثابت بود و تنها یک جمله تکرار می‌شد؛ ولی منزلت و موقعیت درخواست کنندگان در حال تغییر و تعالی بود یعنی چیزی که موجب بیشتر شدن زشتی و رذالت این پاسخ می‌شد نفس پاسخ شما نبود بلکه بالاتر رفتن مقام درخواست کننده موجب آن گشته‌ است.

آری «گناه»، از آنجا که یک پاسخ منفی و یک سرکشی در برابر متعالی‌ترین موجود جهان هستی و مهربان‌ترین مهربانان یعنی حضرت باری‌تعالی است، به هر شکل که رخ دهد شرم‌آور و کریه است. گناه، یعنی از دست دادن خداوند و رضای او، گناه یعنی ناسپاسی در برابر همه‌ی الطاف بی‌نهایت و غیر قابل شمار او. از این رو؛

‌ گناه اگر چه در ظاهر، کوچک باشد‌ در واقع یک «نه بزرگ» به یک مهربان بی‌همتاست.

و از همین روست که نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید: 

لا تَنظُرْ اِلی صِغَرِ الخَطیئَةِ وَ لکن انظُر الی مَن عَصَیتَ

«به کوچکی گناه نگاه نکن، بلکه به بزرگی کسی نگاه کن که نافرمانی او را مرتکب شده‌ای»

و از همین جهت است که می‌گوییم: « گناه کوچک مصداقی نداشته و همه و همه‌ی گناهان در برابر آن ذات یگانه، کبیره محسوب گشته و خطرناک و ویران‌گرند».

البته این سخن که گناهان تقسیم به دو گونه‌ی کبیره و صغیره گشته‌اند، نیز از آن روست که خداوند متعال، خود جهت پرهیز دادن جدی‌تر بندگان خود برخی از گناهان را بزرگ‌تر و خسارت‌بار‌تر معرفی نموده و بدین گونه خواسته تا بندگان خویش را بیش از پیش در کنف حمایت و مهربانی خویش قرار داده و ایشان را از آلودگی به چنین گناهان مخرب، بیمه نموده و مصون بدارد.برای درک بهتر این نکته نیز به مثال ذیل توجه فرمایید:

گاه پدری از فرزند خود می‌خواهد که در رعایت نظم در زندگی، جدیّت داشته و کسالت و تنبلی را کنار بگذارد و گاه از او می‌خواهد که هرگز سمت گناهانی نظیر خیانت، حرام خواری و ... نرود؛ در کدام صورت سرپیچی و نافرمانی از او بزرگ‌تر و خسارت‌بارتر خواهد بود؟! بی‌تردید حالت دوم، از این رو می‌توان گفت: «اگر در میان تعالیم اسلامی برخی از گناهان «کبیره» و برخی دیگر «صغیره» نامیده شده‌اند؛ نسبت به نفس همان گناهان و مقایسه‌ی آنها با یکدیگر و میزان خسارت‌بار بودن آنها نسبت به یکدیگر بوده ‌است وگرنه در مقایسه با منزلت و مقام حضرت حق‌تعالی و عظمت او تمامی گناهان، کبیره بوده و انجام همه‌ی آنها ننگین و دور از انصاف است.

                                «اللهمَّ احفَظْنا مِن شُرورِ اَنفُسِنا»

التماس دعا